SGP-symposium: positie binnenvaart moet verbeteren

Op donderdagavond 5 september 2024 organiseerde de SGP-Statenfractie Zeeland een symposium voor volksvertegenwoordigers met als titel ‘Zeeuwse zoektocht naar kansen goederenvervoer over water’. Tijdens een vaartocht door de havens in Vlissingen, gaven verschillende deskundigen hun visie op de kansen voor de binnenvaart.

Albert Veenstra, hoogleraar Handel en Logistiek aan de Erasmus Universiteit, ging in op de sterke en zwakke punten van de binnenvaartsector. Hij ziet potentie in de sector, omdat binnenvaartschepen in relatie tot andere vervoersmodaliteiten relatief de laagste uitstoot hebben. Er zit veel innovatiekracht in de sector, alleen komt deze heel langzaam op gang. In de afgelopen 25 jaar is de binnenvaartsector niet in staat geweest haar positie ten opzichte van andere vervoersmodaliteiten te verbeteren. Veenstra: ‘’dat komt vanwege de geïsoleerde marktpositie van schippers. Zij zijn sterk afhankelijk van bevrachtingskantoren en durven daarom geen grote investeringen in vernieuwingen te doen.’’ In die situatie moet verandering komen door o.a. langjarige contracten af te sluiten met verladers. Dat biedt zekerheid voor scheepseigenaren waardoor grote investeringen interessanter worden.

''Innovatie in de sector komt langzaam op gang vanwege de geïsoleerde marktpositie van schippers.''

Rol overheid

Voorzitter van Koninklijke Binnenvaart Nederland (KBN), Ad Koppejan, onderstreepte het pleidooi van Veenstra dat er iets moet veranderen in de binnenvaartsector. Voor 1960 was het aandeel van vervoer over water nog zo’n 90 procent van het totale goederenvervoer in Zeeland. Tegenwoordig is dat nog maar zo’n 50 procent. Koppejan: ‘’de binnenvaartsector is de laatste decennia verwaarloosd.’’ Daar leidt ook de infrastructuur (zoals bruggen en sluizen) onder. Er ligt een belangrijke taak voor overheden om ervoor te zorgen dat de basis infrastructuur op orde is. Grote stremmingen moeten zoveel mogelijk voorkomen worden, want dat maakt vervoer over water onbetrouwbaar. Maar ook de ondersteunende infrastructuur (lig- en overslagplaatsen en walstroom) moet voldoende aanwezig zijn. Voor gemeenten ligt er vooral een taak op het gebied van ruimtelijke ordening. Koppejan gaf aan dat er door woningbouw veel ligplaatsen zijn verdwenen. Hij riep gemeenten op om woningbouw niet ten koste te laten gaan van de faciliteiten voor de binnenvaart.

Veilige transportvorm

Voor de komende tijd liggen er allerlei plannen voor de bouw van o.a. nieuwe kerncentrales, waterstoffabrieken en ammoniakterminals in Zeeland. Dat brengt ook risico’s met zich mee op het gebied van veiligheid. Zeeland is een belangrijke speler als het gaat om waterstof en ammoniak. Nu gaat het transport van deze stoffen nog veelal over spoor en weg, door of kort langs kernen met alle risico’s van dien. De kans op een incident is erg klein, maar als het gebeurd is zo’n incident enorm groot. Henk van Dalfsen, specialist omgevingsveiligheid bij Veiligheidsregio Zeeland, noemde zo’n incident onbeheersbaar. En daar biedt de binnenvaart kansen. Als een incident onbeheersbaar is, moet je het proberen te voorkomen. Daarom roept Veiligheidsregio Zeeland op om gevaarlijke stoffen niet via weg of spoor te transporteren, maar via veiligere transportvormen waaronder de binnenvaart. De kans op een groot incident is dan tot wel 100 keer kleiner.

''Vervoer over water is een veel veiliger transportvorm dan vervoer over weg of spoor.'' 

Actieplan Zeeuwse binnenvaart

Zeeland is een provincie in het water. Dat biedt allerlei kansen om vervoer over water meer te benutten. Gedeputeerde Harry van der Maas, portefeuillehouder Mobiliteit, gaf aan gehoor te geven aan de oproepen van de sprekers om die kansen meer te benutten. Binnenkort komt het provinciebestuur met een actieplan voor de Zeeuwse binnenvaart. Daarbij is voor de provincie vooral een coördinerende rol weggelegd. Van der Maas: ‘’ook de binnenvaartsector zelf moet zich krachtiger organiseren.’’

De foto's van het symposium zijn via deze link te bekijken.