Spreektekst SGP Algemene Beschouwingen

Donderdagavond 28 mei en vrijdag 29 mei vinden de Algemene Beschouwingen in de Provinciale Staten van Zeeland plaats. De bijdrage van SGP-fractievoorzitter Joan van Burg vindt u hieronder. 

Geachte voorzitter, collega’s, anderen die meekijken en luisteren,

We moeten vandaag en morgen een oordeel geven over de Jaarstukken 2019: wat heeft de Provincie gedaan en hoe is dat (financieel) verantwoord? En tevens over de Voorjaarsnota 2020: de uitwerking van plannen voor dit jaar op basis van de begroting die eind 2019 voor het jaar 2020 is vastgesteld.

We kunnen beginnen met te constateren dat er sinds vorig jaar juni toen het nieuwe College geïnstalleerd is, veel gebeurd is. Campus Zeeland heeft voortgang geboekt, de Tractaatweg is opgeleverd, het knooppunt Drie Klauwen is afgerond, bij Waterdunen zijn figuurlijk doorbraken gerealiseerd t.b.v. afronding van het project, het OV wordt toekomstbestendig gemaakt door met Slimme Mobiliteit aan de slag te gaan, en allerlei plannen uit het coalitieakkoord zijn in gang gezet. Mooie dingen. Goed om te zien dat ondanks een verkiezingsjaar er toch hard gewerkt wordt aan een mooi Zeeland.

Coronacrisis
Allemaal plannen. Totdat er een streep doorheen getrokken werd begin dit jaar. In veel contracten staan termen die betrekking hebben op Overmacht of Force Majeur. In veel contracten op basis van Engels recht staat daar Act of God. Dat is hele een treffende term. Zo ervaren wij deze coronacrisis ook. Wie had ooit kunnen denken dat in vredestijd heel de wereld tot stilstand zou komen? Dat grenzen die nauwelijks meer bestonden, ook in Europa, gesloten zouden worden? Niet voor even, maar maanden aan een stuk? Dat landen op zichzelf teruggeworpen zouden worden? Eén virus, en heel het wereldgebeuren piept en kraakt. Economieën in hoogconjunctuur veranderen binnen enkele weken in economieën waar de recessie ons aangrijnst. Overheden moeten ongekende hoeveelheden geld in hun economie stoppen om te zorgen dat mensen niet massaal werkeloos worden. Mensen sterven vanwege het niet hebben van eenvoudige dingen als beschermende kleding etc. 

Wat heeft ons dit alles te zeggen? Durven we daar over na te denken? Of gaan we door en proberen we zo snel mogelijk terug te gaan naar waar we begin 2020 waren?
Het duiden van deze crisis is lastig. Wij moeten ook geen grote woorden gebruiken. Maar het geeft wel aan dat wij als mensen op deze aarde geen blijvende stad hebben. Dat weten we allemaal wel, maar als er zoiets als een coronavirus de kop opsteekt, een virus waar we ons slecht tegen kunnen beschermen en wat geen onderscheid maakt tussen rijk of arm, jong of oud, dan wordt het heel ongemakkelijk voor ons. Want onze zekerheid – dat we ons leven in eigen hand hebben – gaat er aan. 

In de PZC van 20 mei schreef columnist Nynke de Jong hier over. Het trof me. Ik had dit niet verwacht in de PZC. Zo zie je maar dat ook mijn oordeel soms bijstelling behoeft. Zij schreef dat ze het geloof miste. Geloof dat zo vanzelfsprekend was voor de generaties voor ons. Nu het er op aan komt, weten we niet meer waar we onze wanhoop en onmacht kunnen parkeren. En zo is het.
Het goede nieuws is dat die wanhoop en onmacht niet nodig zijn. Als christenen mogen we geloven dat er een goede toekomst voor ons is bereid, ook al moeten we plotseling sterven. Dat is een troost, en grote troost. En ook een steun in het lijden wat ons treft. Want God is een God van wonderen. Ook in deze tijd. Hij is een verhoorder van gebeden. Ik hoop dat velen dit mogen ervaren. Ook degene die dagelijks ons land en provincie besturen. 

Jaarstukken 2019 en Voorjaarsnota 2020
En laat ik het hierbij? Nee, want ondanks dat we nu goed beseffen dat alles wat we doen en bedenken heel betrekkelijk is, is het ook onze plicht om ons dagelijks werk te doen. En dat zo goed mogelijk. Daarom hebben wij als SGP werk gemaakt van het bestuderen van de Jaarstukken en de Voorjaarsnota. Op voorhand hebben we over deze stukken schriftelijke vragen gesteld aan het dagelijks provinciebestuur. Dank voor de antwoorden. Dank ook voor de brief die vanmorgen nog kwam om een fout die sinds 2015 in de Jaarstukken zit, te herstellen. We hadden een amendement klaargemaakt voor het geval Gedeputeerde Staten (GS) niet tijdig de fout zou kunnen corrigeren, maar dat bleek niet nodig. 

Nu nog een aantal zaken die nog niét geregeld zijn of waar ons inziens aandacht voor nodig is. 

Personeel en organisatie
Als eerste het personeel en de organisatie van de Provincie zelf. Als we de Jaarstukken lezen, dan zien we dat er ook in 2019 weer veel geld is overgebleven. Geld dat niet is uitgegeven terwijl het wel begroot was. Het lijkt er op dat er te weinig capaciteit in de organisatie is om dit geld tijdig nuttig te besteden. Onze zorg is dat er hierdoor knelpunten gaan ontstaan bij beheer en onderhoud van de provinciale infrastructuur of dat we te weinig uitgeven aan het verbeteren van de verkeersveiligheid.
Aansluitend hierop lezen wij in de Voorjaarsnota dat er vanaf 2024 structureel twee miljoen euro per jaar extra uitgetrokken wordt voor personeel. Wij horen graag van GS welk personeelsbeleid, welke visie hieraan ten grondslag ligt. Wat is waarvoor nodig? Hebben we de kennis en kunde in huis, ook op de lange termijn?

Tijd ná corona
Als we het beleven mogen, komt er een tijd dat de ergste crisis voorbij is. Dan zal de maatschappij waarschijnlijk anders gaan werken. Letterlijk. Met iets meer afstand. En naar wij hopen, meer aandacht voor elkaar, onze omgeving, onze eigen productiemogelijkheden en onze eigen voedselvoorziening. En minder de ratrace van het meer, meer, meer. GS heeft afgelopen tijd de nodige miljoenen beschikbaar gemaakt voor hulp aan bedrijven, organisaties en instellingen. Dit kan niet zo door blijven gaan. Ook bedrijven, gesubsidieerde instellingen zullen op korte termijn kun plannen moeten herzien die ze voor dit jaar, maar ook voor volgend haar hebben. En mogelijk kan dat ook afslanken, aanpassen en vernieuwen betekenen. De tijd van grootschalige bijeenkomsten en bezoekersaantallen lijkt immers voorlopig voorbij. Wij horen graag van GS wanneer er meer zicht is op de aangepaste plannen van met name ook de instellingen en organisaties die subsidies ontvangen van de Provincie. En wij roepen GS op kritisch te zijn naar de reeds toegezegde subsidies. Als prestatieafspraken niet nagekomen kunnen worden, en ook kosten daardoor niet gemaakt worden, kan eventuele steun t.b.v. coronaproblemen uit die middelen gedekt worden. En wat dan misschien nog overblijft, kan mogelijk benut worden als dekking van de extra uitgaven aan sectoren die normaal geen steun krijgen van de Provincie. Wij verwachten van GS dat ze kritischer worden op steun. Iedereen zal zich moeten aanpassen aan een nieuwe werkelijkheid. We kunnen als overheid geen bedrijven en instellingen blijven steunen die zich niet snel gaan aanpassen. Mogelijk kan steun ook in de vorm van overbruggingskredieten. Zodat het uiteindelijk toch terugvloeit naar de Provincie. 

Zoet water
Als vierde de oproep aan GS om veel werk te maken van quick wins (snel te realiseren oplossingen) m.b.t. zoetwater voor landbouw en natuur. Alle Zeeuwse overheden moeten zeer nauw samenwerken. Als ik lees dat landbouwers zelf zoet water uit het Volkerak-Zoommeer en het kanaal naar Bath willen pompen, maar dat hangt op een doorlooptijd van een vergunning, dan krijg ik kriebels. En dat terwijl er daar dagelijks zoet water op de Westerschelde geloosd wordt. Natuurlijk moet ook dat via een vergunning, maar een vergunning hoeft niet lang te duren. Als we over 3 weken een vergunning hebben, maar er moet nu gehandeld worden om te voorkomen dat de oogst verloren gaat, dan heb ik er best een avondje vergaderen voor over om iets met spoed te regelen. Welke overheid er ook over gaat, dit soort dingen moeten echt hoog op de prioriteitenlijst staan. Ik hoor daar graag van GS over wat hier aan gedaan kan worden. En ja, morgen stellen we ook de startnotie Deltaplan Zoet Water vast. Gelukkig. En nu doorgaan. Voor de zomer hopen wij op vervolginformatie. Waar zitten de quick wins? Het kan ons niet snel genoeg gaan.

Woningbeleid
Als laatste concrete punt, het doorlopende programma Provinciale Impuls Wonen. Ook in Zeeland is er een woningbestand wat hier en daar zeker impulsen kan gebruiken. En dit programma, waarbij middels niet al te grote subsidies toch mooie renovaties / herbestemmingen en inbreidingen gerealiseerd worden door heel de provincie, mag wat ons betreft een steun in de rug krijgen. Daartoe dienen wij samen met CDA, VVD en D66 een motie in waarbij wij GS vragen om bij de Najaarsnota een voorstel gereed te hebben om hier invulling aan te geven. En dit jaar na besluitvorming bij de Najaarsnota nog een tweede tranche subsidies open te stellen.
Woningen. Het is net Hemelvaart geweest. We weten wat Jezus toen zei tegen zijn volgelingen: Ik ga heen om uw plaats te bereiden, want in het huis Mijns Vaders zijn vele woningen. Gratis, maar niet voor niets. Ik hoop dat velen van u en jullie daar eens binnen mogen zijn.