College: heroverweeg gebruik van staalslakken

Onlangs stelde de SGP samen met PvdA-GroenLinks schriftelijke vragen aan het college van Gedeputeerde Staten inzake het gebruik van staalslakken bij dijkversterkingen en (vooroever)bestortingen in Zeeland. Het is al meerdere malen in de geschiedenis gebeurd dat materialen zijn vrijgekomen in de omgeving door tekortschietende regelgeving (PFAS, asbest), leidend tot grote schade aan milieu, natuur en gezondheid. Wij willen niet dat staalslakken het volgende milieuprobleem worden en nemen daarom deze nieuwe inzichten zeer serieus. Daarom hebben we hierover vragen gesteld aan Gedeputeerde Staten (GS). De antwoorden van het College stellen ons niet gerust. Er wordt verwezen naar de oude rapporten en naar andere overheden. Wij denken dat de provincie zelf ook aan de bak moet om dit probleem tegen te gaan. Daarom hebben wij volgende vervolgvragen gesteld, waar inmiddels antwoord op ontvangen is. 

1. We hebben gevraagd of voldoende bekend is wat de effecten zijn van staalslakken op de onderwaternatuur. GS stelt dat geen effecten van staalslakken op het ecosysteem zijn aangetoond en verwijst hiervoor naar eerder onderzoek en een gerechtelijke uitspraak. Maar het gaat er nu juist om dat er nieuwe informatie beschikbaar is waaruit blijkt dat de oude onderzoeken misschien een onvolledig beeld schetsen, zoals GS zelf in haar beantwoording ook aangeeft. Wij denken dat het vanuit het voorzorgsbeginsel goed zou zijn om te stoppen met het storten van staalslakken in de Deltawateren totdat meer bekend is over de risico’s. Is GS dit met ons eens? Zo nee waarom niet? 
   GS heeft met bijgevoegde brief op 20 juli 2023 bij RWS aangedrongen om het toepassen van staalslakken te heroverwegen.
   Het rapport van RIVM geeft enkele nieuwe inzichten over de toepassing van staalslakken op land en niet op het toepassen onder water. Het rapport heeft daarom geen gevolgen voor de conclusies die eerder getrokken zijn over de ecologische toestand rondom stortlocaties in de Oosterschelde. De conclusies uit het rapport wijzigen de gronden van de eerder genoemde gerechtelijke uitspraak volgens ons niet.
   Bij het toepassen in de Oosterschelde en Westerschelde is er sprake van een grote verdunning door de hoeveelheden water die met eb en vloed over de slakken stroomt. Uitlogende metalen komen daardoor niet in de onderliggende waterbodem en het grondwater terecht. Het eerdere onderzoek van WMR toont aan dat de vrijgekomen stoffen zich niet ophopen in de planten en dieren in de buurt van de stortlocaties.
   
   
2. We hebben geen antwoord gekregen op onze vraag of het waterschap staalslakken gebruikt bij onderhoud en aanleg van wegen. Waarom niet? Als zowel RWS als de provincie geen staalslakken gebruiken dan lijkt het ons in de rede liggen dat het waterschap in ieder geval een beleid hierop heeft. Kan GS hier navraag naar doen en zo nodig het waterschap erop aanspreken? Zo nee waarom niet? 
   Naar aanleiding van uw vraag hebben wij navraag gedaan bij Waterschap Scheldestromen. Zij gaven aan dat zij geen gebruik maken of gebruikt gemaakt hebben van staalslakken bij wegenaanleg of onderhoud, en ook niet bij werken van waterkeringen.
   
   
3. We hebben gevraagd of GS het advies van prof. De Boer wil opvolgen om aanvullend onderzoek te doen. In haar antwoord verwijst GS naar oud onderzoek. Opnieuw gaat GS eraan voorbij dat prof. De Boer dit juist adviseert omdat er nieuwe inzichten zijn over de schadelijkheid. Daarom opnieuw de vraag: wil GS dit advies opvolgen en zo nee, waarom negeert GS dan de nieuwe inzichten?
   Het advies van professor De Boer heeft betrekking op het opslaan en toepassen van staalslakken op land. Het heeft geen betrekking op het toepassen onder water. Zie antwoord op vraag 1.
    
4. Is het GS bekend dat de provincie Friesland in een rechtszaak is verwikkeld over de betaling van het opruimen van staalslakken en dit miljoenen aan belastinggeld kan gaan kosten? Hoe denkt GS dit soort zaken in Zeeland te voorkomen? 
   Dat was ons niet bekend. Naar we begrijpen gaat het om een (onzorgvuldige) toepassing van staalslakken onder wegen. In deze casus heeft het grondwater na verloop van tijd de staalslakken in de fundering van een wegvak bereikt. Er zijn geen staalslakken in fundering van provinciale wegen toegepast.
   
   
5. Wij hebben gevraagd of GS de vaste tuigvissers en eventueel schelpdiervissers wil bijstaan in hun verzoek aan Rijkswaterstaat om te stoppen met staalslakken op hun percelen. Het enige dat GS hierin toezegt is aan te dringen op een gesprek. Wat is de reden dat GS niet aan RWS wil vragen om te stoppen met staalslakken, op zijn minst in de buurt van de vispercelen?
   Naar aanleiding van onze vraag heeft RWS aangekondigd in oktober een expertsessie te organiseren rond de toepassing van staalslakken onder water. Hiervoor zullen naast de door u genoemde visserijorganisaties ook andere stakeholders én wetenschappers worden uitgenodigd. Zie verder antwoord op vraag 1.