Gebruik staalslakken ongewenst

Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) publiceerde in april 2023 een rapport waaruit blijkt dat het gebruik van staalslakken – een restproduct bij het maken van staal – schadelijker is dan aanvankelijk werd gedacht. In de afgelopen jaren heeft Rijkswaterstaat staalslakken gebruikt om de vooroevers van de Ooster- en Westerschelde te verstevigen. De SGP maakt zich zorgen over de mogelijke gevaren hiervan voor o.a. het onderwaterleven. Bovendien maken vissers zich zorgen over de nadelige gevolgen voor hun vangsten. Reden voor de SGP om samen met PvdA-GroenLinks Zeeland schriftelijke vragen te stellen aan Gedeputeerde Staten. Inmiddels hebben we de antwoorden van Gedeputeerde Staten ontvangen. In onderstaand bericht leest u de vragen en antwoorden. 

1. Is het college bekend met het rapport van het RIVM over de gevolgen van het toepassen van staalslakken? Wat is de mening van GS over de conclusies van het rapport?
Het rapport is ons bekend. Nieuw in het RIVM rapport is de constatering dat de verplichte laboratoriumtesten andere uitslagen laten zien dan resultaten van analyses bij bepaalde toepassingen in de praktijk. Het is aan de minister om te bepalen welke consequenties dit rapport heeft voor het wettelijke kader waaronder staalslakken worden toegepast. Voor de vergunningverlening in het kader van de Wet natuurbescherming is ons college bevoegd gezag, omdat het toepassen van staalslakken een habitat verstoord. De uitkomsten van dit onderzoek heeft hiervoor geen consequenties.

2. Is het college op de hoogte van het feit dat van 2020 tot 2022 de vooroevers van de Ooster- en Westerschelde zijn verstevigd met onder andere staalslakken?
Ja, het is ons bekend dat Rijkswaterstaat staalslakken heeft toegepast bij de versterking van vooroevers in de Ooster- en Westerschelde in het kader van de waterveiligheid.

3. Is het college ervan op de hoogte dat de OWV geadviseerd heeft voor grove stenen te kiezen i.p.v. staalslakken en Rijkswaterstaat toch voor staalslakken gekozen heeft? Wat is de mening van GS hierover?
Het is ons bekend dat de Vereniging van Beroepsvissers Oosterschelde, Westerschelde, Voordelta meerdere malen bij RWS heeft aangedrongen op het gebruik van breuksteen in plaats van staalslakken ofwel de staalslakken af te dekken met breuksteen om habitat voor kreeften te bieden. RWS heeft op enkele locaties de staalslakken afgedekt met breuksteen maar dit is niet overal gelukt. 

4. De provincie is verantwoordelijk voor de bescherming van Natura2000 gebieden. Alle Deltawateren zijn Natura2000. Is voldoende bekend wat de gevolgen zijn van het storten van staalslakken op de onderwaternatuur? En geeft dit aanleiding om aan te dringen bij Rijkswaterstaat op het stoppen van het gebruik van staalslakken? Graag een toelichting.
Er zijn in opdracht van Rijkswaterstaat verschillende laboratorium- en veldonderzoeken verricht naar de gevolgen van het toepassen van staalslakken in de Ooster- en Westerschelde. Daarbij zijn geen effecten van de uitloging van staalslakken op het ecosysteem aangetoond. Eerder heeft de rechter vastgesteld dat de toepassing van staalslakken in de Oosterschelde voldoet aan het milieu hygiënische normenkader van het Besluit bodemkwaliteit en dat om die reden de milieurisico’s voldoende zijn afgedekt. Zie verder ook antwoord 1.

5. Is GS bereid om de vaste tuig vissers en eventueel ook de schelpdierkwekers bij te staan in hun contacten met Rijkswaterstaat gericht op het stoppen van het gebruik van staalslakken in of nabij hun percelen?
In het recente verleden hebben wij reeds contacten onderhouden met zowel de vaste vistuigvissers, verenigd in de vereniging OWV, de schelpdierkwekers als RWS. Dit heeft niet geleid tot het stoppen met het gebruik van staalslakken door RWS. Wij zullen er bij RWS op aandringen dat zij opnieuw in gesprek gaan met genoemde partijen.

6. Zijn staalslakken ook gebruikt in de Grevelingen en/of het Veerse Meer en/of zijn er plannen om in de toekomst staalslakken te gebruiken in de Grevelingen en/of het Veerse Meer? Zo ja, is GS het met ons eens dat dit ongewenst is aangezien deze wateren minder uitwisseling met de Noordzee hebben en daarom gevoeliger zijn voor vervuiling?
Nee, hier zijn voor zover ons bekend geen staalslakken toegepast in de (voor)oevers. Daar zijn momenteel ook geen plannen voor.

7. Prof. De Boer adviseert om berekeningen uit te voeren naar de potentiële schade van staalslakken in het milieu op de lange termijn. Is GS het met ons eens dat advies opgevolgd zou moeten worden voor wat betreft het gebruik van staalslakken in de Deltawateren?
Er zijn al diverse onderzoeken uitgevoerd naar effecten van de toepassing van staalslakken op de waterkwaliteit en de natuur in de Oosterschelde. Zie antwoord op vraag 1 en 4.

8. Is bekend of er op nog meer plaatsen in Zeeland gebruikgemaakt is van deze staalslakken (zowel op land als in het water)? Zo ja, waar zijn deze nog meer gebruikt en is daar ook sprake van mogelijke of potentiële schade aan de volksgezondheid of het milieu?
Het toepassen van staalslakken in werken is niet meldingsplichtig. Om die reden is er geen overzicht van toepassingen in het verleden.

9. Volgens Rijkswaterstaat worden staalslakken sinds 2009/2010 niet meer gebruikt in de aanleg van rijkswegen. Is dit ook het geval bij het aanleg en/of het onderhoud van provinciale wegen? Zo nee, wil GS dit zo spoedig mogelijk uitfaseren? Graag een toelichting.
Bij aanleg en/of onderhoud van provinciale wegen zijn geen staalslakken toegepast.

10. Gebruikt het waterschap staalslakken bij de aanleg of het onderhoud van wegen? Zo ja, wil GS hierover in gesprek met het waterschap om dit uit te faseren? Graag een toelichting.
Zie antwoord vraag 8, in het kader van grond-, weg-, en waterbouw wordt regelmatig overleg gevoerd met het waterschap, ook over aanleg en onderhoud van wegen en de gebruikte materialen.