Op bezoek in havengebied Vlissingen en vissersdorp Yerseke

Op 4 juni 2021 ging de SGP Statenfractie, vergezeld door Tweede Kamerlid Roelof Bisschop en Europarlementariër Bert-Jan Ruissen, op werkbezoek. Het programa bestond uit twee bezoeken. Om te beginnen bezochten we gemeente Borsele om te luisteren naar verschillende diensten die de strijd aangaan tegen ondermijning in de haven van Vlissingen. Het tweede deel van de middag brachten we door in Yerseke, waar het programma in het teken stond van visserij.

Veiligheid in de haven van Vlissingen

In de raadsboerderij van de gemeente Borsele worden we verwelkomd door burgemeester Dijksterhuis, mede namens burgemeester van den Tillaar van Vlissingen. Zij houden zich bezig met veiligheid in de Vlissingse haven, die zich bevindt op het grondgebied van beide gemeenten. Na een TNO onderzoek in 2019 bleek dat er een probleem is met de weerbaarheid van de haven, in verband met ondermijning. Vanuit de Havendriehoek, die bestaat uit de burgemeesters van betrokken gemeenten, de opsporingsinstanties en North Sea Port, wordt de strijd aangegaan tegen ondermijning om zo een weerbare en integere zeehaven te worden. 

Tijdens het nuttigen van een lunch, werden achtereenvolgens drie presentaties gegeven door verschillende diensten die dagelijks werken aan veiligheid in het havengebied: de havenofficier van het Openbaar Ministerie, regiodirecteur en manager fysiek toezicht van de Douane Breda en wijkagent van het haventeam.

Er zijn binnen de haven veel criminaliteitsvormen, doordat de haven een logistiek punt is. De noodzaak om hier werk van te maken is groot. Zo is er sprake van fysieke veiligheidsrisico’s, onveilige werkomstandigheden voor het personeel en vervuiling van de leefomgeving. Drugssmokkel is een groot probleem, dit komt in alle lagen van de samenleving terug. Strafrechtelijke onderzoeken gaan onder andere over dumpingen op zee, aan het schip, op het schip, op de kade en in distributiebedrijven. Dit komt voornamelijk voor bij fruitvervoer uit Zuid-Amerika.

Douane

In Vlissingen vormt de Bijleveldhaven het grootste risico, omdat hier de fruitvrachten uit Zuid-Amerika gelost worden. De haven is overzichtelijk qua omvang, maar de goederenstromen zijn erg onoverzichtelijk, zeker wanneer meerdere lijnen tegelijkertijd aankomen. Cameratoezicht zou overdag dan ook geen effect hebben, wel wordt gekeken of dit voor ’s avonds en ’s nachts gerealiseerd kan worden. Twee van de bedrijven vormen een risico voor drugssmokkel. De douane werkt nauw samen met de directies van deze bedrijven door het uitwisselen van informatie. Bedrijven hebben zelf niet de financiële middelen om groot te investeren in veiligheid. De douane maakt gebruik van verschillende vormen van controle, die elkaar versterken.

Havenpolitie

De havenpolitie pakt zaken op die het OM en de douane niet doen. Dit betreft voornamelijk zaken als drugsinvoer en vluchtelingen die illegaal de ferry naar Engeland willen pakken. Verder is de politie betrokken bij het toetsen van veiligheidsplannen van bedrijven aan de ISPS-code. Dit is Europese wetgeving waar alle schepen aan moeten voldoen. Het haventeam van de politie is onderbemenst. De politiecapaciteit in de regio is begrijpelijkerwijs lager dan in de randstad, maar in een havengebied met veel industrie is absoluut meer nodig.

De Staten van Zeeland heeft op initiatief van SGP-Statenlid Wim Kok recent een motie aangenomen dat North Sea Port ook een verantwoordelijkheid heeft voor het tegengaan van criminele activiteiten in de havens. Als eigenaar van de gronden kan het havenbedrijf zeker een aandeel leveren in de aanpak. Daarnaast geldt dat toezicht in het buitengebied en langs de Zeeuwse kustlijn beter moet. De SGP zet zich zowel provinciaal als landelijk hiervoor in.

Visserij in Yerseke

Aangekomen in Yerseke, kregen we een rondleiding bij de Oesterij. Jean Dhooge, mede-eigenaar van dit familiebedrijf, vertelde ons over de verschillende oesterkweekmethodes. In Zeeland worden op vier plekken oesters gekweekt. In de Oosterschelde, het Veersemeer, het Grevelingenmeer en recent ook in Waterdunen. Oesterlarfjes ontwikkelen een schaal en zakken door hun gewicht naar de bodem waarna ze zich vastzetten op een harde ondergrond. Vroeger werden hiervoor dakpannen gebruikt. Tegenwoordig worden vooral lege mosselschelpen gebruikt. Eén van de natuurlijke vijanden is de Oesterboorder: een slakje dat vooral de schaal van jonge oesters doorboort. 80 procent verlies van oesters is geen uitzondering. Oesterkwekers in Zeeland gebruiken de laatste jaren vooral oestertafels om dit probleem te verhelpen. Oestertafels zijn metalen rekken die een stukje van de zeebodem afstaan. Oesters worden in zakken op deze tafels vastgebonden. Hoewel deze techniek een stuk arbeidsintensiever is door het regelmatig schudden, keren en sorteren van de oesters, zijn de resultaten veelbelovend. Doordat deze kweekmethode meer ruimte inneemt, zijn kwekers opzoek naar nieuwe percelen. De Oosterschelde wordt de laatste jaren steeds intensiever gebruikt. Daardoor wordt de ruimte voor nieuwe percelen steeds schaarser.

Oestervissers wachten op dit moment op de rijksoverheid om nieuwe percelen toegewezen te krijgen. Daarnaast is er de wens voor meervoudig gebruik van het perceel, zodat buiten het oesterseizoen andere schaal en schelpdieren op hetzelfde perceel gekweekt kunnen worden.

Meevaren op de YE-257

Rond half vier gingen we aan boord van de YE-257 ‘Soli Deo Gloria’, waar we ontvangen werden door drie generaties mosselvissers: Lambrecht, Albert en Lambrecht Nieuwenhuize. Het familiebedrijf heeft vier mosselkotters in de vaart: de YE-57, YE-89, YE-157 en sinds 2016 ook de YE-257. Schaalvergroting is een bewuste keuze geweest, door lagere prijzen moet grotere hoeveelheid mosselen verkocht worden voor dezelfde opbrengst. Al snel voeren we uit en tijdens de vaartocht van ruim 1,5 uur keken we mee met het werk van de vissers. Ook was er veel ruimte voor onderlinge ontmoeting en ontspanning.

Aangekomen op een mosselperceel werd een kor laten zakken om mosselen op te vissen. De vangst bestond naast mosselen uit zeesterren (een natuurlijke vijand van de mossel) en krabben. Incidenteel worden tongetjes gevangen, maar sinds de groei van de zeehondenpopulatie komt dit steeds minder voor.